Modelowe rozwiązania w zakresie organizacji i funkcjonowania polskiego narodowego (centralnego) komitetu bioetyki
DOI:
https://doi.org/10.14394/etyka.1325Abstrakt
W wielu państwach funkcjonują narodowe/centralne komitety bioetyki, których rolą jest monitorowanie i opiniowanie aktualnych problemów bioetycznych pojawiających się ze względu na postęp wiedzy medycznej oraz nauk biologicznych. Procedura ich powoływania oraz sposoby działania, a także wpływ na praktykę różnią się w poszczególnych krajach. UNESCO opracowała szereg wskazówek dotyczących organizacji i funkcjonowania tego typu ciał. W Polsce istnieje potrzeba sprecyzowania zasad działania narodowego/centralnego komitetu bioetyki. Celem tekstu jest przegląd prawnych możliwości powoływania i funkcjonowania komitetów bioetycznych o charakterze narodowym/centralnym wraz z przedstawieniem ich roli oraz refleksją nad kształtem, miejscem, znaczeniem i funkcją tego typu ciała w warunkach polskich.
Downloads
Bibliografia
Ayala, F.J. 2015. “Cloning humans? Biological, ethical, and social considerations.” Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 112(29): 8879–86. https://doi.org/10.1073/pnas.1501798112.
Baker, E.F., Geiderman, J.M., Kraus, C.K., Goett, R. 2020. “The role of hospital ethics committees in emergency medicine practice”. Journal of the American College of Emergency Physicians Open, 1(4): 403–407. https://doi.org/10.1002/emp2.12136.
Bioethics Committees at Work. Procedures and policies. 2005. UNESCO.
Bolcato, M., Russo, M., Feola, A., della Pietra, B., Tettamanti, C., Bonsignore, A., Ciliberti, R., Rodriguez, D., Aprile, A. 2020. “The Motion of the Italian National Bioethics Committee on Aggressive Treatment towards Children with Limited Life Expectancy”. Healthcare, 448 (8): 2–9.
Caplan, A.L., Parent, B., Shen, M., Plunkett, C. 2015. “No time to waste – the ethical challenges created by CRISPR.” EMBO Rep., 16(11): 1421–1426. https://doi.org/10.15252/embr.201541337.
Childress, J.F. 1998. “The National Bioethics Advisory Commission: Bridging the Gaps in Human Subjects Research Protection.” Journal of Health Care Law and Policy, 105: 105–122.
Cubillos-Ruiz, A., Guo, T., Sokolovska, A., Miller, P.F., Collins, J.J., Lu, T.K., Lora, J.M. 2021. “Engineering living therapeutics with synthetic biology.” Nature Reviews Drug Discovery, 20(12): 941–960. https://doi.org/10.1038/s41573-021-00285-3.
Dodds, S.M., Thomson, C., “Bioethics And Democracy: Competing Roles Of National Bioethics.” Bioethics, 20(6): 326–338.
Doudna, J.A., Charpentier, E. 2014. “Genome editing. The new frontier of genome engineering with CRISPR-Cas9.” Science, 346(6213): 1258096. https://doi.org/10.1126/science.1258096; https://news.berkeley.edu/2015/12/01/crispr-inventor-calls-for-pause-in-editing-heritable-genes/ (dostęp: 15.01.2022).
Educating Bioethics Committees. 2007. UNESCO.
Ehni, H.J., Wiesing, U. 2019. “Illegitimate authorship and flawed procedures: Fundamental, formal criticisms of the Declaration of Helsinki.” Bioethics, 33(3): 319–325. https://doi.org/10.1111/bioe.12503.
Eiseman, E. 2003. The National Bioethics Advisory Commission. Contributing to Public Policy, RAND, https://www.rand.org/pubs/monograph_reports/MR1546.html (dostęp: 20.12.2021).
Elgharib, M. 2016. “Committees: National Bioethics Committees.” W: Encyclopedia of Global Bioethics, H. ten Have (red.). Dordrecht: Springer International Publishing.
Enfield, K.B., Truwit, J.D. 2008. “The purpose, composition, and function of an institutional review board: balancing priorities.” Respiratory Care, 53(10): 1330–6.
Gefenas, E., Lukaseviciene, V. 2017. “International Capacity-Building Initiatives for National Bioethics Committees.” Hastings Cent Rep, 47 Suppl 1(Suppl Suppl 1): S10–S13. https://doi.org/10.1002/hast.711.
Guan, L., Han, Y., Yang, C., Lu, S., Du, J., Li, H., Lin, J. 2021. “CRISPR-Cas9-Mediated Gene Therapy in Neurological Disorders.” Molecular Neurobiology [in press], https://doi.org/10.1007/s12035-021-02638-w.
Hummel, P., Adam, T., Reis, A., Littler, K. 2021. “Taking stock of the availability and functions of National Ethics Committees worldwide.” BMC Med Ethics, 22(1): 56. https://doi.org/10.1186/s12910-021-00614-6.
Huriet, C. 2009. Article 19: Ethics Committees.” W: The UNESCO Universal Declaration on Bioethics and Human Rights. Background, Principles, and Application, H. ten Have, M.S. Jean (red.), 265–270, Paris, http://www.int-chair-bioethics.org/wp-content/uploads/2015/08/The-UNESCO-Universal-Declaration-on-Bioethics-and-Human-Rights-Background-Principles-and-Application.pdf (dostęp:15.12.2021).
Kaebnick, G.E. , Gusmano, M.K., Murray, T.H. 2014. “The ethics of synthetic biology: next steps and prior questions.” Hastings Cent Rep., 44(6 Spec no.): S4–S26. https://doi.org/10.1002/hast.392.
Kierkegard, L.W. 2010. “The Danish Council of Ethics.” W: National Bioethics Committees in Action, UNESCO, 65–71.
Klinger, K., Żółciak, T., Osiecki, G. 2022. Kulisy dymisji Rady Medycznej. Jakie były prawdziwe powody, https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/8334469,dymisja-rady-medycznej-powody-kulisy-nie-chcemy-autoryzowac-kolejnych-zgonow.html (dostęp: 16.01.2022).
Komitet Bioetyki PAN. b.r. Regulamin Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN, https://bioetyka.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=184&Itemid=49&lang=pl (dostęp:15.01. 2022).
Köhler, J., Reis, A.A., Saxena, A. 2021. “A survey of national ethics and bioethics committees.” Bull World Health Organ., 99(2): 138–147. https://doi.org/10.2471/BLT.19.243907.
Lock, S. 1990. “Towards a national bioethics committee Wanted: a new strategic body to deal with broad issues.” British Medical Journal, vol. 300: 1149–1150.
Ministerstwo Edukacji i Nauki. b.r. UNESCO – Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury, https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/unesco-organizacja-narodow-zjednoczonych-do-spraw-oswiaty-nauki-i-kultury (dostęp 15.12.2021).
Montgomery, J. 2017. “The Virtues of National Ethics Committees.” Goals and Practices of Public Bioethics: Reflections on National Bioethics Commissions, special report, Hastings Center Report, 47, no. 3: S24–S27. https://doi.org/10.1002/hast.715.
Nuffield Council on Bioethics. b. r. https://www.nuffieldbioethics.org (dostęp: 11.04.2022).
Organisations. 2006. https://ro.uow.edu.au/artspapers/106 (dostęp: 10.01. 2022).
PAN. b.r. Komitet Bioetyki PAN, https://bioetyka.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=189&Itemid=220&lang=pl (dostęp: 15.01.2022).
Pawlikowski, J. 2020. „Etyczny wymiar decyzji priorytetyzacyjnych i alokacyjnych dotyczących stosowania zaawansowanych technologii medycznych w kontekście pandemii COVID-19”. Med. Prakt., 4.
Raport Zespołu do spraw Konwencji bioetycznej. 2008. (dostęp: 07.09.2017).
Reardon, S. 2022. „First pig-to-human heart transplant: what can scientists learn?”. Nature, 601: 305–306. https://doi.org/10.1038/d41586-022-00111-9.
Robert, R., Kentish-Barnes, N., Boyer, A., Laurent, A., Azoulay, E., Reignier, J. 2020. “Ethical dilemmas due to the Covid-19 pandemic.” Ann Intensive Care, 10(1): 84. https://doi.org/10.1186/s13613-020-00702-7.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 maja 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad powoływania i finansowania oraz trybu działania komisji bioetycznych, Dz.U. z 1999 r. Nr 47, poz. 480.
Rządowe Centrum Legislacji. b.r. Projekt ustawy o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12346302/katalog/12784810#12784810 (dostęp: 5.01.2022).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prace publikowane w czasopiśmie ETYKA udostępniane są na podstawie licencji Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0). Oznacza to, że Autorki i Autorzy zachowują autorskie prawa majątkowe do utworów i wyrażają zgodę, aby ich prace były zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do dowolnych celów, także komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze Autora lub wydawcy. Artykuły mogą być pobierane, drukowane, powielane i rozpowszechniane z zastrzeżeniem konieczności poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Autorzy zachowują prawa autorskie do wspomnianych utworów bez innych ograniczeń.
